Audiophile Viet Nam nghe nhạc chất lượng cao

Chơi đĩa than là thú chơi cầu kỳ, đòi hỏi nhiều thời gian và công sức. Nhưng nếu được chăm sóc thường xuyên và đúng cách, hệ thống đĩa than sẽ cống hiến cho bạn những âm thanh thật quyến rũ. Chúng tôi xin giới thiệu bài viết dưới đây về lắp đặt và hiệu chỉnh đàu đĩa than của tác giả Laura Dearbon dành cho các bạn mới bước vào lĩnh vực thú vị này những âm thanh thật quyến rũ.

Khi bạn thấy “ngứa ngáy” muốn nâng cấp hệ thống âm thanh của mình, nhưng lại không muốn chi tiền thì có một giải pháp khả thi đó là bỏ đôi chút thời gian mày mò đầu đĩa than của  bạn. (Nếu bạn chỉ có đầu đĩa CD thôi thì bạn không phải là đối tượng của bài viết này). Giống như mọi hệ thống cơ học phức tạp khác, đầu đĩa than cũng dần dần bị rão theo thời gian và điều đó có thể khiến bạn không muốn nghe nó nữa. Hãy hiệu chỉnh sáu tháng một lần và bạn sẽ lấy lại được niềm tin với đĩa than, và có thể với cả hệ thống âm thanh của bạn.

Hệ thống đĩa than thuần túy là cơ học nhưng lại rất tính tế. Nếu bạn cần một minh chứng về ảnh hưởng của việc hiệu chỉnh âm thanh thì hãy đọc kỹ bài báo này và làm như dưới đây. Chọn một vài bản nhạc trong một đĩa quen thuộc và bật đi bật lại vài lần. Hãy làm quen với âm thanh đó (tốt nhất là chọn giọng ca nữ). Giờ thì hãy thay đổi lực đè của kim lên đĩa (tracking force) – chỉ đơn giản là thêm hay bớt 0,1 – 0,5 gram. Bạn thấy âm thanh có sự khác biệt? –  có thể hay hơn hoặc dở hơn. Đó chỉ là một thay đổi nhỏ trong hàng loạt những thay đổi khác.

Làm thật tỉ mỉ cẩn thận sẽ giúp bạn có được những âm thanh hay nhất từ những chiếc đĩa than của mình bởi một đĩa than thường có vài ngàn rãnh trên một inch rộng. Thông thường bạn có thể nghe sự dịch chuyển của kim ở mức một vài phần triệu của rãnh. (Điều này cũng giống như chẻ sợi tóc ra thành 1000 phần). mỗi dịch chuyển hay rung động của cây kim ở mức độ này đều có thể nghe được thành âm thanh trên loa của bạn – quả là một sự khuếch đại tuyệt vời.

Một số “dụng cụ” cần thiết cho quá trình cân chỉnh đầu đĩa than

Dưới đây chỉ là những “kiến thức vở lòng” về cài đặt và bảo dưỡng mâm quay đĩa than. Trình bày chi tiết cách hiệu chỉnh cho một sản phẩm ở đây là không thực tế nếu không muốn là không thể. Thay vì đó, chúng tôi muốn trình bày những bước rất cơ bản cho mỗi quy trình, cùng với một vài chỉ dẫn về cách làm trong từng trường hợp. Nó là gợi ý khởi đầu cho những khám phá của bạn hay ích nhất giới thiệu cho bạn biết những vấn đề thiết yếu trong cài đặt và hiệu chỉnh. Điều đó có thể thúc đẩy bạn đi hỏi ai đó am hiểu về loại đầu đĩa than mà bạn sở hữu. Nếu bạn thấy mình còn lóng ngóng vụng về thì đừng tiếp tục bởi vì bạn sẽ gây ra những hư hại nghiêm trọng. Thay vì đó hãy tìm một chuyên gia làm hộ bạn. (Hãy chắc chắn người mà bạn nhờ là một chuyên gia thực sự và anh ta đã treble ừng cài đặt và hiệu chỉnh loại máy như của bạn). Tuy nhiên điều đó cũng không thể thay thế được cuốn sách hướng dẫn của nhà sản xuất thứ chứa rất nhiều chỉ dẫn quan trọng dành cho bạn.

Ở nhiều bước khác nhau trong quá trình hiệu chỉnh, có thể hệ thống của bạn nghe sẽ không hay như những lúc khác. Bạn nên xem mình có làm gì sai trong khi điều chỉnh hay không. Nhiều lúc sau khi hiệu chỉnh bạn lại thấy âm thanh vẫn tệ hại như trước đó. Hãy thử lại và sửa âm thanh tệ hại đó, nhưng điều dos không chỉ đơn thuần là làm lại bước cài đặt trước. Nếu âm thanh thực sự nghe trong hơn, rõ nét hơn, có “chất âm” hay hơn… thì có thể bạn đã cải thiện được vấn đề. Mặt khác, nếu không có gì thay đổi ngoại trừ âm thanh nghe còn tệ hại hơn trước thì bạn thì bạn có thể đã mắc lỗi khi hiệu chỉnh

Các điều chỉnh và bảo dưỡng đầu đĩa than, giá đỡ và độ rung
Điều đầu tiên cần phải kiểm tra đó là bệ đỡ cảu toàn bộ hệ thống đầu đĩa, cho dù là giá hay chân đế. Dù hệ thống chống rung của bàn máy có tốt đến đâu thì cũng một vài rung động cũng sẽ lọt vào và có thể làm hỏng âm thanh từ tần số thấp cho đến dài trung âm. Việc sử dụng bệ đỡ để làm giảm các rung động xuống mức nhỏ nhất có thể sẽ giúp giảm thiểu những ảnh hưởng xấu đến âm thanh. Điều này còn quan trọng hơn đối với một đầu đĩa than mà không được thiết kế hệ thống chống rung.

Hãy chạm nhẹ đầu ngón tay vào bệ mâm đĩa khi hệ thống đang chơi, nếu bạn cảm thấy bất kỳ một rung động nào thì điều đó có thể làm hỏng âm thanh một cách nghiêm trọng. Để xem ảnh hưởng này lớn đến mức nào, hãy dùng ống nghe bác sĩ áp vào mặt bệ  đỡ mâm quay hay giá đỡ của nó. Hoặc cũng có thể đặt một cốc thủy tinhcí nước lên giá đỡ và quan sát mặt nước trong cốc khi hệ thống đang chơi. Đó là một cách đơn giản và trực quan để thấy được có bao nhiêu rung động cơ học và âm học có thể tới được hệ thống đầu đĩa của bạn. Hãy nhớ rằng hệ thống hi-fi của bạn đang cố gắng tái tạo từng biến chuyển nhỏ đến vài phần triệu inch trên rãnh đĩa – nghĩa là khoảng 1/1000 độ dày của một sợi tóc. Đó quả là một nhiệm vụ không đơn giản trong môi trường có rung động.

Mâm đĩa than của Goldmund có hệ thống cách ly rung chấn rất hiệu quả

Có một vài bước bạn có thể thực hiện để giảm thiểu rung động phát sinh trong quá trình hoạt động của hệ thống cũng như những rung động trong môi trường. Trước hết, chân của máy quay đĩa phải được đặt trên một bề mặt ổn định – mặt sàn không phẳng sẽ không thể tạo ra nền tảng chắc chắn. Nếu có thể, hãy gắn cố định giá đỡ trên tường gạch hay trên sàn bê tông. Nếu sàn nhà của bạn làm bằng gỗ, có thể bạn cần gia cố ở phía dưới cho nó, ví dụ như thêm một thanh giằng ở phía dưới sàn hoặc cắt một tấm đã xẻ dày khoảng 7-10cm để lót đầu đĩa với sàn nhà. Nếu bạn không thể cải thiện mặt sàn thì hãy gắn giá đỡ lên một bức tường cứng. Bạn phải biết rằng việc di chuyển đầu đĩa của bạn tới một vị trí ổn định hơn sẽ có thể làm giảm rung động, giá đỡ rung động ít hơn và do đó ít ảnh hưởng tiếng trầm của hệ thống hơn.

Tìm hiểu kỹ hơn về rung động
Theo thời gian, ốc vít của hệ thống đầu đĩa có thể lỏng dần và xuất hiện nhiều cộng hưởng ký sinh. Bạn cần siết nhẹ nhàng các ốc vít lại cho chặt như mới. Nhưng bạn cũng phải biết rằng siết các ốc vít quá chặt có thể làm cong cá bề mặt tiếp giáp và làm vấn đề trở nên tồi tệ hơn. Điều này đúng với mọi loại vít dùng để gắn bất kỳ vật gì lại với nhau. Do vậy, hãy chú ý xem xét kỹ lưỡng cỡ vít trước khi vặn nó vào. Một số loại đầu đĩa cần phải hiệu chỉnh bằng cách siết ốc vít chặt hơn; trong những trường hợp đó, hãy làm theo lời khuyên của nhà sản xuất.

Độ thăng bằng của đầu đĩa
Khi một đầu đĩa than không thăng bằng, thông thường sự vận hành của trục và ổ trục mâm quay, độ linh động của tay cơ, đặc biệt là anti-skate (bộ cản chuyển động hướng tâm của tay cơ) sẽ bị ảnh hưởng xấu. Do trục mâm quay cód ạng hình tròn đặt bên trong một ổ trục tròn nên sự không thăng bằng sẽ ảnh hưởng đến ổ trục khi nó quay; ổ trục càng tốt thì ảnh hưởng sẽ càng giảm. Những vấn đề do độ nghiêng gây ra tác động lớn nhất đối với tay cơ kiểu pivoting (tay cơ trong đại đa số các đầu đĩa), và nhỏ nhất đối với linear tracking arm (tay cơ cố định và cartridge chuyển động ngang). Do vậy hãy chắc chắn mâm quay và mặt gắn tay cơ luôn trong trạng thái thăng bằng. Đừng dùng mắt thường, hãy sử dụng một chiếc ni-vô bọt nước để đo sự cân bằng. Nếu bàn đĩa không cân bằng thì hãy điều chỉnh lại hệ thống chống rung, hệ thống chân côn (chỉnh lại đọ cao của mỗi chân cho phù hợp).

Công cụ hổ trợ  “định vị” cartridge

Ổ trục của bàn quay

Điều duy nhất mà bạn có thể làm là tra dầu cho ổ trục. Hãy làm theo lời khuyên của nhà sản xuất về loại dầu cũng như tần số tra dầu. Nâng bàn đĩa lên, thấm hết lớp dầu cũ với vải khô (hoặc ống thuốc nhỏ mắt hay xy lanh), sau đó dổ dầu mới vào, hãy cẩn thận, đừng làm tràn dầu bởi trục mâm quay chiếm phần lớn không gian trong ống dầu.

(Mẹo: ổ trục thường được cải thiện đáng kể với một loại dầu có độ nhớt lớn hơn. Tuy nhiên, nếu hệ thống truyền động không được khỏe lắm, thìt hứ dầu nhớt này có thể làm giảm tốc độ của hệ thống. Hầu hết các nhà sản xuất bán loại dầu nhớt của riêng họ; tuy nhiên việc thử nghiệm các loại dầu khác nhau cũng khá thú vị)

Dây cua-roa
Một vài dây cua-roa bằng cao su cần được phủ bột tan, một số cần được đán bóng, một số cần được làm mềm bề mặt, số khác cần được làm sạch. Hãy nói ý kiến của nhà sản xuất về nhu cầu cũng như phương pháp bảo dưỡng để duy trì sức kéo cho dây cua-roa. Một số loại đầu đĩa, do mô tơ của nó, cần độ trượt khi khởi động hay khi giảm tốc độ do vậy dây cua-roa của chúng thường được phủ bột tan. Qúa trình trượt lâu dài sẽ làm mòn lớp bột tan và sau đó bắt đầu mài bóng dây cua-roa. Trong trường hợp như vậy, hãy thay bằng dây cua-roa mới của cùng một nhà sản xuất.
Tốc độ của bàn quay đôi khi được điều khiển bằng việc thay thế các pu-li trên đầu của mo-tơ. Vì thế hãy chắc chắn rằng hệ thống này được lắp đặt đúng. Dây cua-roa có thể trở nên khó lắp ở những chỗ bám vào bàn quay và ròng rọc –  thế nên hãy kiên nhẫn.

Hệ thống chống rung
Đối với loại bàn máy không có hệ thống chống rung thì bạn cũng không phải điều chỉnh nhiều lắm, ngoài trừ việc xem xét toàn bộ hệ thống chân đế. Còn đối với loại có hệ thống chống rung thì bạn cần xem xét cẩn thận hơn để cải thiện khả năng chống rung của nó. Các kiểu chống rung thường khác nhau đôi chút, vì thế nên khi điều chỉnh bạn hãy theo đúng chỉ dẫn của nhà sản xuất. Như đã nói ở trên, nếu bạn không thông thạo hãy tìm một chuyên gia giúp bạn. Chỉ có những người dùng lâu năm hay những kỹ thuật viên nhiều kinh nghiệm mới biết được những đặc điểm riêng của từng loại đầu đĩa, những thứ có thể hỗ trợ rất nhiều cho âm thanh.

Khi điều chỉnh lò xo, nếu bạn chạm tới mặt dưới của bàn máy thì hãy nâng nó lên bằng 4 lon soda. Mọi thứ ở trên bàn máy khi quay đĩa – bàn quay, tấm lót, cục chặn đĩa bằng kim loại –  cũng phải nằm ở trêm mâm quay khi bạn chỉnh lò xo sao cho trọng lượng và vị trí được chính xác.

Thông thường, bạn có thể vặn toàn bộ lò xo để điều chỉnh vị trí lên xuống của bộ chống rung, hoặc vặn đai ốc ở một đầu của lò xo để điểu chỉnh độ cao và độ thăng bằng. Hãy thay đổi từng bước nhỏ một và kiểm tra kết quả mỗi lần chỉnh. Bàn quay phải cách đều với bệ và mặt lắp tay cơ cũng phải song song với bệ. Việc lò xo ấn vào trọng tâm của phần bàn máy được chống rung thường làm cho phần này di chuyển lên xuống rất dễ dàng và không dịch chuyển sang hai bên hay chuyển động quay trước khi rung động giảm xuống. Hãy điều chỉnh đến khi nào bạn đạt được điều này.

Theo hifivietnam